Rozwiązanie kontraktu piłkarskiego w razie spadku klubu – czy zawsze jest możliwe?

Pod koniec każdego sezonu pojawiają się pytania dotyczące możliwości rozwiązania kontraktu piłkarskiego w razie spadku klubu do niższej klasy rozgrywkowej. Z jednej strony przepisy PZPN regulują tę kwestię, z drugiej zaś – FIFA i Trybunał Arbitrażowy ds. Sportu w Lozannie mają na ten temat nieco inne zdanie. Z czego wynika ta rozbieżność? Odpowiedź na to pytanie znajdziesz w tym wpisie. Startujemy.

SPIS TREŚCI:

1. Analiza przepisów PZPN
2. Stanowisko FIFA w sprawie przepisów PZPN
3. Stanowisko CAS w sprawie przepisów PZPN
4. O czym pamiętać przy tworzeniu relegation clause?
5. Pomoc prawna

Zobacz również: Kiedy można rozwiązać kontrakt piłkarski z klubem zgodnie z przepisami PZPN?

Rozwiązanie kontraktu przez klub lub zawodnika w razie spadku – analiza przepisów PZPN

Zacznijmy od omówienia przepisów Polskiego Związku Piłki Nożnej. Kwestie podpisywania i rozwiązywania kontraktów o profesjonalne uprawianie piłki nożnej określone są w uchwale nr III/54 z 27 marca 2015 roku Zarządu PZPN – Minimalne Wymagania dla standardowych kontraktów zawodników w sektorze zawodowej piłki nożnej.

Jedną z przesłanek rozwiązania kontraktu piłkarskiego jest właśnie spadek do niższej klasy rozgrywkowej. Zapoznajmy się z treścią przepisu:

Artykuł 8 uchwały nr III/54 – Minimalne Wymagania dla standardowych kontraktów zawodników w sektorze zawodowej piłki nożnej: 5. Klubowi przysługuje prawo do jednostronnego oświadczenia o rozwiązaniu Kontraktu bez winy Zawodnika poprzez oświadczenie złożone Zawodnikowi w formie pisemnej pod rygorem nieważności, wyłącznie w następujących przypadkach: (…) c) Po spadku Klubu do niższej klasy rozgrywkowej na skutek rywalizacji sportowej, pod warunkiem, iż oświadczenie o rozwiązaniu Kontraktu zostanie złożone do 10 dnia po zakończeniu danego sezonu rozgrywkowego, a Klub nie będzie posiadać wobec Zawodnika żadnych zaległości w wypłacie wynagrodzenia kontraktowego oraz Klub wypłaci Zawodnikowi odszkodowanie w wysokości stanowiącej równowartość jednomiesięcznego wynagrodzenia indywidualnego należnego Zawodnikowi z tytułu profesjonalnego uprawiania piłki nożnej, chyba że strony uzgodnią zmianę warunków Kontraktu

Klub może zatem rozwiązać kontrakt z zawodnikiem, jeżeli:

• Nie posiada żadnych zaległości wobec piłkarza w wypłacie wynagrodzenia kontraktowego,
• Klub złoży oświadczenie do 10 dnia po zakończeniu sezonu rozgrywkowego,
• Klub wypłaci odszkodowanie w wysokości 1-miesięcznego wynagrodzenia indywidualnego.

Czy przepisy PZPN umożliwiają piłkarzowi rozwiązanie kontraktu w razie spadku do niższej klasy rozgrywkowej? Tak, ale tylko w sytuacji, gdy przeniesienie do niższej klasy rozgrywkowej nastąpiło z innych powodów niż rywalizacja sportowa, np. nałożenie kary dyscyplinarnej przewidzianej w regulaminie dyscyplinarnym PZPN. Przepis brzmi następująco:

Artykuł 8 uchwały nr III/54 – Minimalne Wymagania dla standardowych kontraktów zawodników w sektorze zawodowej piłki nożnej: 3. Zawodnikowi przysługuje prawo do jednostronnego rozwiązania Kontraktu z winy Klubu poprzez oświadczenie złożone Klubowi w formie pisemnej pod rygorem nieważności, wyłącznie w następujących przypadkach: (…) e) Klub został przeniesiony do niższej klasy rozgrywkowej na skutek innych zdarzeń niż rywalizacja sportowa, na podstawie prawomocnego orzeczenia wydanego przez właściwy organ dyscyplinarny PZPN, pod warunkiem, iż oświadczenie o rozwiązaniu Kontraktu zostanie złożone w terminie jednego miesiąca od daty uprawomocnienia się orzeczenia dyscyplinarnego.

Podsumowując, zgodnie z przepisami PZPN: klub może jednostronnie rozwiązać kontrakt piłkarski w razie spadku z przyczyn sportowych, ale piłkarz w takiej sytuacji nie może złożyć klubowi oświadczenia o rozwiązaniu kontraktu.

Brak równej pozycji stron będzie mieć bardzo duże znaczenie w razie rozwiazywania kontraktów polskich klubów z zawodnikami zagranicznymi.

Relegation clause na podstawie uchwały III/54 Zarządu PZPN – stanowisko FIFA

We wcześniejszym wpisie dotyczącym treści kontraktów piłkarskich sygnalizowałem, że podstawy do rozwiązania kontraktu należy inaczej oceniać przy umowach zawieranych z zawodnikami krajowymi, a inaczej z zawodnikami zagranicznymi. Dlaczego?

Spory o wymiarze krajowym (polski klub – polski zawodnik) rozpatrywać będzie Piłkarski Sąd Polubowny PZPN. I on oczywiście będzie respektował przepisy Polskiego Związku Piłki Nożnej, w tym uchwały III/54.

Bardziej skomplikowana jest sytuacja, gdy spór ma wymiar międzynarodowy, np. spór polskiego klubu i zawodnika zagranicznego. Wówczas sprawa może trafić do organów Trybunału Piłkarskiego FIFA (FIFA Football Tribunal)

Organy FIFA wielokrotnie rozpatrywały sprawy związane z postanowieniami umownymi wprowadzanymi na wypadek spadku klubu do niższej klasy rozgrywkowej (tzw. relegation clause). Dotyczyły one zarówno rozwiązania kontraktu, jak i obniżenia wynagrodzenia w razie spadku.

W jednym z postępowań Izba ds. Rozwiązywania Sporów (FIFA DRC)  analizowała przepisy omawianej uchwały III/54 umożliwiające klubowi rozwiązanie kontraktu piłkarskiego w razie spadku. Jak wypadła ocena? Najpierw w skrócie wyjaśnię, z czego wynikał spór.

Sprawa dotyczyła kontraktu zawartego między Luką Kukiciem a Koroną SA. Kontrakt miał obowiązywać od 17 czerwca 2019 roku do 30 czerwca 2022 roku. 6 sierpnia 2020 roku polski klub po spadku z Ekstraklasy złożył oświadczenie o jednostronnym rozwiązaniu kontraktu powołując się na wyżej wskazany art. 8 ust. 5 lit. c uchwały III/54.

11 listopada 2020 roku zawodnik skierował skargę do FIFA przeciwko Koronie domagając się odszkodowania za rozwiązanie kontraktu bez ważnego powodu. FIFA w części uwzględniła skargę – mimo złożenia przez klub oświadczenia o rozwiązaniu kontraktu w trybie określonym w przepisach PZPN. Dlaczego?

Analizując sprawę Izba ds. Rozwiązywania Sporów FIFA stwierdziła, że klauzula umożliwiająca rozwiązanie kontraktu nie była zawarta w kontrakcie. Samo odesłanie do przepisów PZPN było zatem niewystarczające.

Co ważniejsze, Izba zakwestionowała również legalność samych przepisów PZPN. W uzasadnieniu decyzji znajdziemy m.in. taki fragment:

Decyzja Izby ds. Rozwiązywania Sporów FIFA z 25 lutego 2021 roku 20. Ponadto Izba zbadała klauzulę i stwierdziła, że nie spełnia ona wymogu wzajemności, ponieważ przewiduje jednostronne prawo do wypowiedzenia umowy wyłącznie na korzyść pozwanego klubu. W szczególności wygląda na to, że w przypadku spadku pozwanego klubu z przyczyn sportowych, tylko pozwany klub ma prawo do jednostronnego rozwiązania umowy i takie prawo nie jest przyznane zawodnikowi. 21. W związku z tym Izba uznała, że pozwany klub nie mógł zgodnie z prawem wypowiedzieć stosunku umownego z powodem poprzez skorzystanie z art. 8 ust. 5 uchwały III/54, a w konsekwencji członkowie DRC jednomyślnie uznali, że pozwany klub nie miał uzasadnionego powodu do rozwiązania kontraktu .

Wobec tego Izba uznała, że Korona rozwiązała kontrakt z Kukiciem bez ważnego powodu i jest zobowiązana do zapłaty odszkodowania w wysokości 138 063 euro.

Rozwiązanie kontraktu piłkarskiego przez klub w razie spadku na podstawie uchwały III/54 Zarządu PZPN – stanowisko Trybunału Arbitrażowego ds. Sportu w Lozannie (CAS)

Polski klub zaskarżył decyzję do Trybunału Arbitrażowego ds. Sportu w Lozannie (CAS). Dzięki temu CAS mógł dokonać prawnej oceny przepisów PZPN dotyczących jednostronnego rozwiązania kontraktu w razie spadku klubu do niższej klasy rozgrywkowej.

7 listopada 2022 roku Trybunał wydał wyrok, w którym oddalił skargę Korony Kielce. Poniżej kilka interesujących fragmentów uzasadnienia wyroku

Wyrok Trybunału Arbitrażowego ds. Sportu w Lozannie z 7 listopada 2022 roku, CAS 2021/A/7837 166. Zgodnie z art. 8 ust. 5 lit. c uchwały III/54 klub może zasadniczo rozwiązać stosunek umowny po spadku do niższej ligi w wyniku rywalizacji sportowej. To, że klub w takim scenariuszu nie ma żadnego wpływu na sam spadek nie powoduje – wbrew temu, co zarzuca odwołujący klub – że art. 8 ust. 5 lit. c) uchwały III/54 nie ma charakteru warunkowego, zależnego od woli jednej ze stron, gdyż to nadal od decyzji klubu zależy, czy będzie chciał rozwiązać kontrakt po spadku. Zawodnik nie ma żadnego wpływu na decyzję klubu. 168. W świetle powyższego arbiter stwierdza, że art. 8 ust. 5 lit. c uchwały III/54 nie spełnia wymogu wzajemności. Zgodnie z tym przepisem, wyłącznie od klubu zależy, czy – w przypadku jego spadku – chce on rozwiązać umowę, czy też nie. Art. 8 ust. 5 lit. c uchwały III/54 nie może być zatem zastosowany jako „uzasadniona przyczyna” rozwiązania Kontraktu w przedmiotowej sprawie. 169. W świetle powyższego arbiter uznaje, że art. 8 ust. 5 lit. c uchwały III/54 jest nieważny. W związku z tym nie ma potrzeby oceny, czy stał się on wiążący dla zawodnika.

CAS nie zgodził się z argumentami klubu dotyczącymi równej pozycji stron. Klub uzasadniał swoje stanowisko tym, że uchwała III/54 umożliwia przecież rozwiązanie kontraktu przez zawodnika w razie spadku.

Trybunał podkreślił w uzasadnieniu wyroku, że wprawdzie zgodnie z przepisami PZPN piłkarz może złożyć oświadczenie o rozwiązaniu kontraktu, lecz może to nastąpić wyłącznie z powodu innych zdarzeń niż współzawodnictwo sportowe. Takich ograniczeń nie nałożono na kluby, dlatego przepis art. 8 ust. 5 lit. c uchwały III/54 nie jest wzajemną klauzulą spadkową w rozumieniu orzecznictwa CAS.

O czym pamiętać przy tworzeniu relegation clause?

Oczywiście to nie jedyny wyrok Trybunału w Lozannie i nie jedyna decyzja Izby ds. Rozwiazywania Sporów FIFA dotycząca opcji rozwiązania kontraktu w razie spadku do niższej klasy rozgrywkowej. Dlaczego zatem omówiłem te rozstrzygnięcia? Ponieważ przeanalizowano tam przepisy PZPN, na które powołują się polskie kluby rozwiązując kontrakty po spadku, np. z Ekstraklasy.

Z decyzji Izby ds. Rozwiązywania Sporów FIFA i wyroku CAS wynika, że art. 8 ust. 5 lit. c uchwały III/54 nie będzie uznawany za prawidłową klauzulę spadkową w razie pojawienia się sporów o wymiarze zagranicznym. Dlaczego? Przede wszystkim przez brak zachowania równości stron. A jest to jedna z podstawowych zasad obowiązujących w prawie szwajcarskim, do których odnoszą się FIFA i CAS w swoich rozstrzygnięciach:

Wyrok Trybunału Arbitrażowego ds. Sportu w Lozannie z 7 listopada 2022 roku, CAS 2021/A/7837 165. Wniosek ten jest zgodny z zasadą prawa szwajcarskiego, zgodnie z którą prawa związane z rozwiązaniem umowy o pracę powinny być równe. Pracodawca nie może powoływać się na przepis, który zapewnia mu korzystniejszą pozycję – mogłoby to zostać uznane za sprzeczne z celem art. 336 ust. 2 szwajcarskiego kodeksu zobowiązań („SCO”), który ma na celu zapewnienie równoważnej ochrony każdej ze stron.

O czym zatem powinny pamiętać kluby stosując klauzule spadkowe – relegation clause?

• Klauzula powinna mieć charakter wzajemny – jeżeli jednej stronie przysługuje prawo do rozwiązania kontraktu, druga strona powinna mieć takie same prawa,
• Warto rozważyć automatyczne uruchomienie relegation clause – wówczas żadna ze stron nie musi składać oświadczenia o rozwiązaniu kontraktu w razie spadku klubu,
• Klauzulę należy wprowadzić bezpośrednio do kontraktu, a nie jedynie odnosić się do przepisów PZPN.

Jeszcze raz podkreślam, że we wszelkich relacjach z zawodnikami zagranicznymi bardzo ważne jest, by zachowywać równe uprawnienia stron. Jest to podstawowa kwestia badana przez FIFA i CAS w analizowanych sprawach.

Pozostaję do Twojej dyspozycji, jeżeli potrzebujesz pomocy w związku z zawarciem, realizacją lub rozwiązaniem kontraktu o profesjonalne uprawianie piłki nożnej.

Mogę pomóc m.in. poprzez:

• analizę Twojego kontraktu
• reprezentowanie przed organami klubu sportowego,
• zastępowanie przed organami PZPN i FIFA,
• zastępowanie przed sądami, w tym Piłkarskim Sądem Polubownym PZPN

Możesz skontaktować się telefonicznie albo mailowo

Telefon: +48 796 922 239
E-mail: maciej.broda@kontraktsportowy.pl

Możesz również skorzystać z poniższego formularza kontaktowego