Tym razem na stronie omawiam sportowe postępowania dyscyplinarne, skupiając się na błędach popełnianych przez organy dyscyplinarne. Z artykułu dowiesz się:
- Na jakie rzeczy musisz zwrócić uwagę jako członek panelu dyscyplinarnego.
- Jak możesz wykorzystać naruszenia przepisów, jeżeli to przeciwko Tobie prowadzone jest postępowanie.
- Jakie mogą być skutki tych uchybień.
SPIS TREŚCI:
- Postępowanie dyscyplinarne w sporcie – podstawy prawne
- Najczęstsze błędy w sportowych postępowaniach dyscyplinarnych
- Orzeczenie dyscyplinarne wydawane jest przez niewłaściwy organ
- W składzie organu dyscyplinarnego orzeka nieuprawniona osoba
- Obwinionym nie zapewniono prawa do obrony
- Błędna kwalifikacja czynu zabronionego
- Nałożona kara nie jest przewidziana w regulaminie dyscyplinarnym
- Orzeczony środek karny nie nadaje się do wykonania
- W orzeczeniu nie wskazano składu orzekającego lub nie zostało ono podpisane przez wszystkich członków składu orzekającego
- Skutki naruszeń w sportowych postępowaniach dyscyplinarnych
- Pomoc prawna
1. POSTĘPOWANIE DYSCYPLINARNE W SPORCIE – PODSTAWY PRAWNE
Ogólne zasady prowadzenia sportowych postępowań dyscyplinarnych znajdziemy w ustawie o sporcie, zgodnie z którą: polskie związki sportowe mają wyłączne prawo do ustanawiania i realizacji reguł dyscyplinarnych we współzawodnictwie sportowym, które organizują (art. 13 ust. 1 pkt 2 u.s.).
Nie oznacza to jednak, że polskie związki sportowe mają całkowitą swobodę w realizacji uprawnień dyscyplinarnych.
Po pierwsze, postępowanie dyscyplinarne musi opierać się na dwóch podstawowych zasadach:
- prawie do obrony,
- dwuinstancyjności postępowania.
Po drugie, postępowanie dyscyplinarne powinno być prowadzone na podstawie regulaminu dyscyplinarnego uchwalonego przez właściwe organy polskiego związku sportowego. Ustawa o sporcie nakłada pewne wymogi co do treści tego dokumentu:
| Art. 45b ustawy o sporcie z 25 czerwca 2010 r 1. Odpowiedzialność dyscyplinarna w ramach polskiego związku sportowego jest realizowana na zasadach określonych w regulaminie dyscyplinarnym. (…) 3.Regulamin dyscyplinarny, o którym mowa w ust. 1, określa w szczególności: podmioty podlegające odpowiedzialności dyscyplinarnej, czyny zagrożone odpowiedzialnością dyscyplinarną, rodzaje kar dyscyplinarnych, organy dyscyplinarne i ich kompetencje oraz tryb postępowania dyscyplinarnego. |
Niezależnie od tego, czy reprezentuję obwinionych lub udzielam pomocy prawnej polskim związkom sportowym, moje działania sprowadzają się do analizy postępowań dyscyplinarnych pod kątem zgodności z prawem: ustawy o sporcie, regulaminu dyscyplinarnego i wewnętrznych przepisów polskiego związku sportowego.
Poniżej przedstawię najczęściej występujące uchybienia, z którymi spotkałem się udzielając pomocy dla każdej z wymienionych wyżej stron.
Jeżeli natomiast chcesz dowiedzieć się więcej o zaskarżaniu wadliwych decyzji dyscyplinarnych w sporcie, więcej informacji znajdziesz w moim innym wpisie na portalu.
2. NAJCZĘSTSZE BŁĘDY W SPORTOWYCH POSTĘPOWANIACH DYSCYPLINARNYCH
Orzeczenie dyscyplinarne wydawane jest przez niewłaściwy organ
W regulaminie dyscyplinarnym polskiego związku sportowego powinny zostać wskazane organy dyscyplinarne mające kompetencje do prowadzenia postępowania dyscyplinarnego i orzekania. I tak zazwyczaj w pierwszej instancji orzeka komisja dyscyplinarna, zaś organem w drugiej instancji jest komisja odwoławcza albo zarząd polskiego związku sportowego.
Zdarzają się jednak postępowania, w których kary dyscyplinarne nakładane są przez inne organy nieumocowane do tego w regulaminie dyscyplinarnym, np. przez komisję sędziowską lub komisję ds. rozgrywek. Jest to naruszenie przepisów wewnętrznych oraz omawianego wcześniej art. 45b ust. 3 ustawy o sporcie.
W składzie organu dyscyplinarnego orzeka nieuprawniona osoba
Czasami orzeka wprawdzie właściwy organ, lecz w podejmowaniu decyzji biorą udział osoby, które z różnych powodów nie są do tego uprawnione. Jakie mogą być przyczyny zaistnienia takiej sytuacji?
Po pierwsze, członek organu dyscyplinarnego zostaje wybrany przez niewłaściwy organ, np. przez zarząd a nie walne zgromadzenie członków, któremu przysługiwała ta kompetencja na podstawie statutu i regulaminu dyscyplinarnego.
Po drugie, członek organu dyscyplinarnego powinien zostać wyłączony ze sprawy, a pomimo to bierze udział w wydawaniu orzeczenia. Sytuacja taka może nastąpić między innymi, gdy:
- Sprawa dotyczy członka organu dyscyplinarnego,
- Sprawa dotyczy najbliższej rodziny tej osoby,
- Członek organu dyscyplinarnego był świadkiem zdarzenia, której dotyczy postępowanie.
Jeszcze innym naruszeniem jest orzekanie w postępowaniu odwoławczym przez osobę, która była również członkiem organu dyscyplinarnego pierwszej instancji. W oczywisty sposób narusza to zasadę dwuinstancyjności, zagwarantowaną w ustawie o sporcie.
Zdarzały się również sytuacje, w których orzekali członkowie komisji dyscyplinarnych, którym wygasła kadencja, zatem nie byli uprawnieni do pełnienia funkcji dyscyplinarnych.
Obwinionym nie zapewniono prawa do obrony
Prawo do obrony zostało ustawowo zagwarantowane obwinionym w przepisach ustawy o sporcie. Pomimo to podczas postępowań dyscyplinarnych zdarzają się sytuacje, gdy:
- Obwinionych nie informuje się o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego, a o tym fakcie dowiadują się dopiero po doręczeniu im orzeczenia dyscyplinarnego;
- Obwinionych zawiadamia się o posiedzeniach dyscyplinarnych (często odbywających się na drugim końcu Polski) na 1-2 dni przed ustalonym terminem obrad;
- Nie uwzględnia się wniosków o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów z uwagi na rzekome przedłużanie postępowania;
- Obwinionym uniemożliwia się lub znacząco ogranicza dostęp do akt sprawy.
Są to jedynie przykładowe naruszenia w postępowaniach. Lista uchybień jest niestety długa. Wynikają one bardzo często z braku znajomości przepisów przez członków organów dyscyplinarnych, którzy nie mają złych intencji. Trzeba sobie jednak jasno powiedzieć, że zdarzają się postępowania, w których naruszenia mają charakter umyślny, a ich celem jest ograniczenie prawa do obrony obwinionym. Niestety takie sytuacje również mają miejsce.
Błędna kwalifikacja czynu zabronionego
Częstym naruszeniem jest również błędna kwalifikacja zachowania obwinionego, które skutkuje nałożeniem kary dyscyplinarnej. Doprowadzić może to do nałożenia bardziej surowych kar w porównaniu do przepisu, który w rzeczywistości określa niedozwolony czyn.
Posłużę się przykładem z regulaminu dyscyplinarnego PZPN. Wyobraźmy sobie sytuację, w której klub nie dopełnia pewnych obowiązków wynikających z regulaminów rozgrywek, np. nie wypełnia prawidłowo protokołu zgodnie z ustalonymi zasadami. Bardzo często na kluby w takiej sytuacji nakładana jest kara na podstawie art. 110 regulaminu dyscyplinarnego PZPN:
| Art. 110 regulaminu dyscyplinarnego PZPN §1. Za niewykonanie, niedopełnienie lub niedbałe wykonanie obowiązków określonych w Statucie Polskiego Związku Piłki Nożnej, uchwałach, decyzjach lub wytycznych organów Polskiego Związku Piłki Nożnej, ligi zawodowej lub innych podmiotów, pozostających w strukturach Polskiego Związku Piłki Nożnej, naruszenie norm moralno – etycznych obowiązujących w piłce nożnej a także niewykonanie, niedopełnienie lub niedbałe wykonanie rozstrzygnięć organów administracji publicznej, dotyczących sportu piłki nożnej, wymierza się kary: 1) klubom: a) karę pieniężną, nie niższą niż 5.000 zł, b) zawieszenie lub pozbawienie licencji, c) wykluczenie z PZPN, 2) zawodnikom, trenerom, instruktorom, pośrednikom transakcyjnym, członkom sztabu medycznego, licencjonowanym organizatorom imprez piłkarskich, sędziom, delegatom i obserwatorom oraz działaczom piłkarskim: a) karę pieniężną nie niższą niż 1.000 zł, b) dyskwalifikacji, c) zawieszenie lub pozbawienie licencji, d) wykluczenie z PZPN. |
Mamy tu bardzo ogólny przepis, często stosowany przez organy dyscyplinarne. Wykorzystywany jest on zwłaszcza wtedy, gdy nie da się przyporządkować nagannego zachowania obwinionego do innego przepisu dyscyplinarnego. Zwracam uwagę na surowość kar, które przykładowo mogą zostać nałożone na klub: wysoka kara pieniężna, zawieszenie lub pozbawienie licencji a nawet wykluczenie z PZPN.
Tymczasem nie w każdym przypadku ten przepis powinien znaleźć zastosowanie. Zwracam bowiem uwagę na art. 102 regulaminu dyscyplinarnego PZPN:
| Art. 102 regulaminu dyscyplinarnego PZPN Za brak kart zawodników, niestaranne i niewłaściwe wypełnienie protokołu, podanie fałszywego wieku zawodnika lub niedopełnienie innych obowiązków określonych przepisami o rozgrywkach, wymierza się kary: 1) klubom – kara pieniężna, 2) innym osobom odpowiedzialnym oraz zawodnikom: a) upomnienie, b) nagany, c) kary pieniężnej, d) dyskwalifikacji. |
Na pierwszy rzut oka widać, że kary przewidziane w tym przepisie są dużo łagodniejsze. W przypadku klubów sportowych jedyną przewidzianą sankcją jest kara pieniężna – bez minimalnej wysokości.
Oczywiście w niektórych przypadkach będzie dochodzić do tzw. zbiegu przepisów w rozumieniu art. 6 regulaminu dyscyplinarnego, czyli sytuacji, gdzie jedno zachowanie będzie można przyporządkować zarówno do art. 110 jak i 102. Chcę jednak zwrócić uwagę, że nie w każdej sprawie będzie to miało miejsce, dlatego warto zwracać uwagę na kwalifikację prawną czynu w orzeczeniu dyscyplinarnym. Być może umożliwi to zmianę nałożonej kary w postępowaniu odwoławczym.
Nałożona kara nie jest przewidziana w regulaminie dyscyplinarnym
Reprezentowałem również klientów, na których nałożono kary, które w ogóle nie zostały przewidziane w regulaminach dyscyplinarnych, lecz np. w innych dokumentach wewnętrznych, uchwalonych często przez zupełnie inne organy. Mam tu na myśli między innymi regulaminy rozgrywek, które nie są spójne z systemem dyscyplinarnym obowiązującym w danym polskim związku sportowym.
Sytuacja taka spotykana jest również w sprawach karnych, dlatego warto odnieść się do orzecznictwa.
| Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 sierpnia 2013 r., IV KK 399/12 Orzeczenie kary, środka karnego lub środka zabezpieczającego niemieszczącego się w katalogu kar lub środków zamieszczonym w ustawie będącej podstawą orzekania lub w ustawie, która przy uwzględnieniu art. 4 k.k. powinna być podstawą orzekania, oznacza orzeczenie kary lub środka nieznanego ustawie, co stanowi bezwzględną przyczyną odwoławczą z art. 439 § 1 pkt 5 k.p.k. |
Orzeczony środek karny nie nadaje się do wykonania
Zdarza się również, że wprawdzie kara lub środek karny znajdują się w regulaminie dyscyplinarnym, lecz nie da się ich wykonać.
Najłatwiej będzie, gdy posłużę się przykładem. W przepisach dyscyplinarnych jednego z polskich związków sportowych została przewidziana kara zakazu piastowania określonych funkcji sportowych lub społecznych w komórkach organizacyjnych P. (nazwa tego polskiego związku sportowego). Organ dyscyplinarny w swoim orzeczeniu powinien zatem wskazać, jakich konkretnie funkcji sportowych lub społecznych nie może pełnić ukarana osoba. Tymczasem w jednej z prowadzonych przeze mnie spraw na jednego z obwinionych nałożono środek karny (w regulaminie określany jako kara) o następującej treści:
Komisja Dyscyplinarna wymierza obwinionemu karę zakazu piastowania określonych funkcji sportowych lub społecznych w komórkach organizacyjnych P. (nazwa polskiego związku sportowego) na okres … lat, tj. do dnia …
Przepisano zatem dosłownie treść kary z regulaminu dyscyplinarnego. Nie określono jednak w orzeczeniu dyscyplinarnym, których funkcji sportowych lub społecznych dotyczy ten zakaz. W praktyce nie ma możliwości wykonania tak nałożonej kary.
W orzeczeniu nie wskazano składu orzekającego lub nie zostało ono podpisane przez wszystkich członków składu orzekającego
Często popełnianym błędem jest również nieprawidłowe określanie składu orzekającego oraz naruszenie przepisów przy podpisywaniu orzeczenia dyscyplinarnego. Na to drugie uchybienie należy zwrócić szczególną uwagę, jeżeli w regulaminie dyscyplinarnym danego polskiego związku sportowego jest nawiązanie do przepisów kodeksu postępowania karnego. Artykuł 113 tej ustawy brzmi następująco:
| Art. 113 ustawy – kodeks postępowania karnego Orzeczenie podpisują wszyscy członkowie składu orzekającego, nie wyłączając przegłosowanego, chyba że orzeczenie zamieszczono w protokole. |
Jeżeli nawet założymy, że przepisy regulaminu dyscyplinarnego nie nakładają obowiązku podpisywania orzeczeń, to i tak powinna znaleźć się w nich informacja o składzie orzekającym, co umożliwi jego zweryfikowanie m.in. pod kątem zachowania zasady dwuinstancyjności. Potwierdza to linia orzecznicza Trybunału Arbitrażowego ds. Sportu przy Polskim Komitecie Olimpijskim:
| Wyrok Trybunału Arbitrażowego ds. Sportu przy PKOl z dnia 27 lutego 2019 r. sygn. 8/S/2018 Trybunał zwraca nadto uwagę na fakt, że ani z treści protokołu posiedzenia Zarządu P. (nazwa organizacji) ani też zaskarżonego orzeczenia dyscyplinarnego, nie wynika, którzy z członków Zarządu P. brali udział w głosowaniu nad jego wydaniem ani jak też przedstawiał się wynik głosowania. Uniemożliwia to kontrolę prawidłowości wydania orzeczenia dyscyplinarnego z punktu widzenia osiągnięcia wymaganej większości głosów przy jego wydaniu. Jest to dodatkowa okoliczność przemawiająca za koniecznością jego uchylenia. |
3. SKUTKI NARUSZEŃ W SPORTOWYCH POSTĘPOWANIACH DYSCYPLINARNYCH
Konsekwencje uchybień w toku postępowań dyscyplinarnych zależą od kilku czynników, które w tym momencie przybliżę.
Po pierwsze, istotne jest, w jaki sposób naruszono przepisy dyscyplinarne. Przykładowo: błędną kwalifikację czynu zabronionego można zmienić w trakcie postępowania odwoławczego, a w konsekwencji – zmienić karę lub jej wysokość. Jeżeli jednak naruszenie dotyczyło kwestii proceduralnych, jak w przypadku orzekania przez nieuprawnioną osobę, konieczne będzie uchylenie orzeczenia i przekazanie go do ponownego rozpoznania przez organ I instancji. W niektórych sytuacjach orzeczenie powinno zostać uchylone a samo postępowanie – umorzone. Będzie to miało miejsce, gdy dane kwestie nie powinny być w ogóle rozpatrywane w postępowaniu dyscyplinarnym, a np. w procedurze licencyjnej.
Po drugie, ważne jest, na jakim etapie znajduje się postępowanie dyscyplinarne. Jeżeli zostało ono prawomocnie zakończone, to zwracamy uwagę, czy możemy skierować skargę do Trybunału Arbitrażowego ds. Sportu przy Polskim Komitecie Olimpijskim, przed którym będziemy kwestionować zapadłe orzeczenie.
| Art. 45c ustawy o sporcie z 25 czerwca 2010 r 1. Skarga do Trybunału przysługuje stronie postępowania lub – na podstawie regulaminów obowiązujących w danym związku – innym podmiotom. 2, Skargę do Trybunału wnosi się w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji. 3. Skarga do Trybunału nie przysługuje w sprawach dotyczących technicznych reguł gry. 4. Od skargi wniesionej do Trybunału uiszcza się wpis, którego wysokość nie może być wyższa niż dwukrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za pracę w gospodarce narodowej w roku poprzednim, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. |
Niezależnie od powyższego, chcę podkreślić, że prowadzenie postępowania dyscyplinarnego z uchybieniem przepisów regulaminu dyscyplinarnego i ustawy o sporcie może zostać uznane za naruszenie dóbr osobistych, a w konsekwencji – mogą powstać roszczenia o zapłatę odszkodowania lub zadośćuczynienia. Wskazuje również na to linia orzecznicza sądów.
| Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 25 października 2018 r., I ACa 390/18 Samo wszczęcie i prowadzenie postępowania dyscyplinarnego nie narusza dóbr osobistych obwinionego, niezależnie od postawionego zarzutu, jednak postępowanie musi być prowadzone zgodnie z istniejącymi i uchwalonymi procedurami, w ramach kompetencji organu, w składzie przewidzianym przez przepisy i z zachowaniem choćby minimalnych standardów obrony obwinionego. (…) Słusznie więc Sąd Okręgowy stwierdził, że zachowanie (…) z racji nieprzestrzegania własnych wewnętrznych przepisów doprowadziło w efekcie do tego, że zachowanie strony pozwanej ocenić trzeba obiektywnie jako bezprawne. |
Oczywiście rozstrzygnięcie w danej sprawie zależy od takich okoliczności jak stopień naruszenia przepisów czy skutki uchybień dla obwinionego. Warto jednak pamiętać o długości postępowań sądowych w naszym kraju, co wiele osób może odstraszyć od kierowania roszczeń wynikających z bezprawnego prowadzenia wobec nich postępowań dyscyplinarnych.
Zdaję sobie sprawę, że wiele osób pełni społecznie funkcje dyscyplinarne w strukturach sportowych. Nie zwalnia ich to jednak od staranności i roztropności przy podejmowaniu decyzji dyscyplinarnych – w oczywisty sposób wpływają nimi na przyszłość innych osób związanych z danym sportem.
Więcej informacji na temat postępowań w sprawach o naruszenie dóbr osobistych znajdziesz na moim innym portalu Sprawa Sądowa. Omawiam w nim praktyczne aspekty postępowań sądowych, istotnych również w sporach sportowych.
Zobacz: Ile kosztuje sprawa o naruszenie dóbr osobistych?
POSTĘPOWANIA DYSCYPLINARNE W SPORCIE – POMOC PRAWNA
We wpisie omówiłem przykładowe naruszenia występujące w sportowych postępowaniach dyscyplinarnych.
Jeżeli dodatkowo potrzebujesz pomocy prawnej, możesz skorzystać z moich usług. Mogę pomóc Ci między innymi udzielając konsultacji prawnej, reprezentując w postępowaniu przed organami dyscyplinarnymi polskiego związku sportowego lub Trybunałem Arbitrażowym ds. Sportu przy Polskim Komitecie Olimpijskim.
Wsparcie prawne w sportowych sprawach dyscyplinarnych | adwokat Maciej Broda
Telefon: +48 796 922 239E-mail: maciej.broda@kontraktsportowy.pl
Możesz również skorzystać z poniższego formularza kontaktowego
NIE PRZEGAP NOWYCH WPISÓW
To tyle na dzisiaj.
Zachęcam Cię również do śledzenia mediów społecznościowych, gdzie znajdziesz krótsze treści, niepublikowane na portalu.
